VSAT (Very Small Aperture Terminal )
در ماهوارههای اولیه برای دریافتِ سیگنال لازم بود از دیشهای بزرگ ( به قطر بیش از ۲ متر) استفاده شود.
به تدریج ایده توسعه فنآوریهایی مطرح شد که بتوان با ترمینالهایی با اندازه دهنه کوچک، سیگنالِ ماهواره را دریافت کرد و بدین صورت فنآوری VSAT به وجود آمد.
در حالِ حاضر این فنآوری آنقدر در گیرندههایِ تلویزیونیِ ماهواره رایج و متداول است که عـادی به نظر میرسد.
اهمیت این فنآوری به این مقدار محدود نمیشود و اساساً بسط و توسعة آن برای آن بود که بتوان در مکان های مختلف، فرستنده- گیرندههایِ ماهوارهای در ابعاد کوچک مستقر و بین آن نقاط، یک شبکه ارسال و دریافتِ داده ایجاد کرد.
از انجایی که در دهه هفتاد، زیرساختِ شبکه مخابراتی کشور توسعه زیادی پیدا نـکرده بود و سیستمِ بانکی نیازمند برقراری شبکه بین شعبههای خود در سراسر کشور بود، تصمیم گرفته شدبرای ارتباطهای بین بانکهای سراسر کشور از فنآوری VSAT استفاده شود.
همانگونه که در شکل ۱ دیده میشود، شعبه بانک ۱ از طریقِ دیشِ کوچک خود اطلاعات را به ماهواره میفرستد، ماهواره این اطلاعات را به مرکزی به نامِ Hub ارسال میکند.”Hub” مرکزی است که اطلاعاتِ دریافتی را پردازش کرده و تشخیص میدهد که باید برای کدام شعبه بانک ارسال شود. در نتیجه این سیگنال را با فرکانسِ مناسب مجدداً برای ماهواره ارسال میکند و ماهواره آن را دریافت کرده و به بانک مقصد ارسال میکند.
از دیدِ ناظر زمینی اتفاقی که مشاهده میشود این است که دو شعبه بههم متصلند. VSAT کاربردهای متنوع و زیادی پیدا کرده است. خلاصه مطلب اینکه ایده اصلی در VSAT این بود که با فرستنده-گیرندههای کوچک و ارزان قیمت و ارتباط با ماهواره، شبکة داده گستردهای، قابل راهاندازی است. در مثالِ دیگر، فرض کنید شرکت نفت میخواهد بین دکلهایِ حفاری خود در خلیج فارس و چاههای نفت خوزستان با مرکز، ارتباط برقرار کند، یکی از گزینههای مقرون به صرفه (نسبت به ارتباطات رادیویی مانند ماکروویو) استفاده از فنآوری VSAT است. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز از فنآوری VSAT برای سیگنالرسانی به مراکز استانها و بالعکس- از مراکز به تهران- استفاده میکند.
حال این سوال مطرح میشود که چرا در این فنآوری Hub در خود ماهواره مستقر نیست؟ پاسخ این است که کارِ Hub ، سوییچ و مسیردهی (Routing) است و در آن زمان، پیادهسازیِ این وظایف مستلزم مداراتِ حجیم و مصرف توان قابل توجهی بود که مستقر کردنِ آن در ماهواره مشکل بود. ولی با پیشرفتِ فنآوری به سمتی رفتهایم که خودِ ماهواره، کارِ Hub را انجام میدهد.
یکی از مسائل مهم در VSAT موضوع امنیت داده است. فرض کنید در تبادلِ اطلاعات بین دو بانک که از هم ۵۰۰ متر فاصله دارند؛ سیگنال باید ۳۶ هـزار کیلومتر را طی کند تا به ماهواره برسد و مجدداً با طی همین مسافت به Hubی که در اروپـا است برگردد و در آنجـا عمل سوئیچ انجام و مجدداً به ماهواره ارسال شود تا در نهایت به شعبه مقصد برسد. در این مسیر طولانی امکان شنودِ اطلاعات وجود دارد به همین دلیل دیگر در مواردی که امنیت داده، اهمیت دارد از این فنآوری استفاده نـمیشود و زیرساختهای شبکهای زمینی مانند فیبر نوری جایگزین آن شدهاند.
صفحه ۹ نشریه تخصصی بسامد شماره ۶۲