نواک سایت تخصصی حوزه برودکست
نوشته های مشابه
یکی از دغدغه های صدابرداران برنامه های تلویزیونی (به خصوص برنامه های مستند طبیعت و پوشش مسابقات ورزشی) دریافت صدای واضح از فاصله دور است. میکروفون تفنگی با الگوی جذب Hyper Cardioid امکان دریافت صدای یک منبع صوتی از فاصله دور را فراهم می کند. ابزار مناسب دیگری که در این مطلب قصد داریم به آن بپردازیم دیش (Dish) صدابرداری است. این ابزار ساده اما کاربردی به صدابردار کمک می کند که روی بخشی از محیط که از میکروفون فاصله زیادی دارد، تمرکز کرده و صدایی بسیار واضح و نزدیک دریافت نماید.
آنچه که تاکنون باور داشته ایم این است که همه میکروفون های تفنگی دارای الگوهای جذب بسیار باریک هستند و می توانند صدا را از مسافت های طولانی دریافت کنند. اما واقعیت این است که میکروفون ها دست دراز نمی کنند تا صدا را از راه دور بگیرند. آنها فقط تغییرات فشار انرژی صوتی را دقیقاً در خود دیافراگم (Membrane) اندازه گیری می کنند. این نکته ما را به این واقعیت می رساند که خاصیت «جهت گیری» یا «الگوی قطبی» میکروفون است که با مفهوم دسترسی یا فاصله تا منبع صوتی ارتباط دارد.
همه میکروفن های تفنگی از یک کپسول جهت دار استاندارد استفاده می کنند، همراه با یک لوله تداخل (Interference Tube) طولانی، توخالی و شکاف دار که به سطح جلویی آن متصل شده است. طراحی لوله تداخل به این ترتیب است که صدای محور مورد نظر مستقیماً از طول لوله به دیافراگم کپسول منتقل می شود، اما صداهای ناخواسته ی خارج از محور اصلی میکروفون از طرفین با ورود از شکاف های جانبی به دیافراگم می رسد. این طرح معایبی دارد، زیرا فرکانس های مختلف دارای طول موج های متفاوتی هستند و هر فرکانس به شکل متفاوتی تحت تأثیر قرار می گیرد. بنابراین، شیوش (رنگ) صدا (Timbre) های خارج از محور شکل موج اصلی، با توجه به فرکانس، به طور متفاوتی تغییر می کند. علاوه بر این، لوله تداخل هیچگونه عملکرد تقویتی ارائه نمی دهد و بیشتر در حال جلوگیری از صداهای خارج از محور (نویز جانبی) است. هرگونه تقویت از تقویت کننده الکترونیکی داخل خود میکروفون تفنگی ایجاد می شود و پرواضح است که تقویت بیشتر به معنی نویز الکترونیکی بیشتر خواهد بود.
اما دیش صدابرداری شامل یک سطح سهمی شکل (Parabolic) است که امواج صوتی را جمع آوری کرده و در مرکز خود متمرکز می کند. درست مانند دیش (آنتن)های دریافت سیگنال تلویزیونی عمل می کند. این سطح بشقابی، امواج صوتی که به آن برخورد می کند را منعکس کرده و با توجه به شکلی که دارد (براساس قوانین فیزیک) امواج برخورد کننده به تمام سطح خود را در یک نقطه (کانون سهمی) متمرکز می کند بنابراین صدایی چندین برابر واضح تر در اختیار ما قرار می دهد.
این ابزار به دلیل ویژگی های سطح سهمی شکل خود، امواج صوتی را به صورت مکانیکی و طبیعی تا حدود ۶ برابر تقویت می کند. شکل خاص این بشقاب سهمی (Dish) تغییرات فشارامواج صوتی را جمع آوری کرده و آنها را بر روی یک نقطه واحد یعنی کانون سهمی (که محل قرار گرفتن سر میکروفون است) متمرکز می کند. میکروفون مورد استفاده در دیش صدابرداری معمولاً دارای الگوی همه جهته (Omnidirectional) یا دلوار (Cardioid) است که داخل دیش و رو به سطح آن قرار می گیرد.
اندازه بشقاب با میزان تقویت امواج صوتی در ارتباط است؛ سطح بیشتر به معنای تقویت بیشتر خواهد بود. میزان تقویت امواج در کل سطح دیش یکسان است بنابراین دوری و نزدیکی محل برخورد امواج نسبت به کانون دیش تفاوتی در میزان دریافتی میکروفون نخواهد داشت. میکروفون در معرض نویز محیطی هم هست که از جهت پشت میکروفون می آید، اما تقویت ارائه شده توسط دیش باعث می شود صداهای غیر تقویت شده (که از پشت میکروفون می آیند) ناچیز باشند. صداهای جانبی خارج از دیش، تقویت نشده و توسط بدنه ی آن مسدود می شوند و این باعث مستقیم شدن محور دیش خواهد شد. (امواجی که از کناره ها و خارج از محور هدف گیری شده می آیند را نمی پذیرد.) به عبارت دیگر دیش صدابرداری با تمرکز بر منبع صوتی که در راستای محورش قرار دارد، به شکل یک فیلتر صوتی عمل می کند، صدای خارج از محور را رد کرده و آنچه را که بر آن متمرکز شده است تقویت می کند.
همانگونه که گفته شد دیش های صدابرداری نسبت به امواج صوتی که در یک جهت و در امتداد محورشان می آید حساسیت بالایی دارند. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده که صدابرداران حرفه ای در مواردی که نیاز به دریافت صدای باکیفیت از راه دور دارند از این ابزار استفاده کنند. کاربردهای رایج برای این دیش صدابرداری در ضبط صدای طبیعت (پرندگان)، صدابرداری محیطی در مسابقات ورزشی و حتی شنود در موارد پلیسی و قانونی است. امکان دریافت امواج از منابع صوتی که ده ها متر با میکروفون فاصله دارند تنها با استفاده از دیش صدابرداری امکان پذیر است.
این ابزار صداهایی با سطح فشار پایین (Low SPL) از منابع بسیار دور را بطور مؤثر تقویت می کند و همزمان صداهای محیطی را کاهش می دهد. بنابراین در پوشش رویدادهای ورزشی، تولید فیلم های مستند طبیعت، جمع آوری آرشیوهای صوتی، فعالیت های نظارتی – امنیتی، جستجو و نجات و حتی تصویربرداری جشن عروسی! و… از موارد رایج برای استفاده از دیش صدابرداری است.
در آدرس زیر می توانید تفاوت کیفیت صدای ضبط شده ی پرنده (مرغ مگس خوار خاکستری Dusky Flycatcher) را که با میکروفون تفنگی و دیش صدابرداری دریافت شده است را مقایسه نمایید.
https://www.macaulaylibrary.org/resources/audio-recording-gear/microphones/
می توان گفت با اینکه میکروفون تفنگی و دیش هردو ابزار صدابرداریِ جهت دار هستند و می توانند روی منبع صوتی متمرکز شوند و صداهای ناخواسته پس زمینه را کاهش دهند اما در شرایط مشابه بازتابنده ی سهمی (دیش صدابرداری) به دلیل ویژگی هایی که دارد نسبت به میکروفون تفنگی صدایی تمیزتر و با نویز زمینه کمتر ارائه می دهد. هنگام صدابرداری با دیش استفاده از هدفون و گوش دادن به افزایش یا کاهش قدرت سیگنال، این اطمینان را حاصل می کند که دیش به درستی هدف گرفته شده است. در تولید ویدئو هیچ ابزار دیگری وجود ندارد که بتواند کیفیتی همانند دیش صدابرداری ارائه دهد و می دانیم که ضبط صدا یک بازی در علم فیزیک است بنابراین یک ظرف بزرگ نسبت به ظرف کوچک برتری دارد. اما بزرگتر شدن دهانه دیش باعث سخت شدن کاربرد و حمل آن شود بنابراین برای محیط ها و کاربردهای مختلف، اندازه-های متفاوتی از این ابزار طراحی شده است.
دو نوع میکروفون؛ دستی (Cardioid) و یقه ای (Omnidirectional) که روی دیش صدابرداری نصب شده اند.
مزیت ها :
۱- صدای هدف را بطور قابل ملاحظه ای تقویت می کند.
۲- امکان دریافت و ضبط صدا با کیفیت مطلوب و نسبت سیگنال به نویز بالا را فراهم می کند.
۳- هنگامی که امکان نزدیک شدن به منبع صوتی غیرممکن است، به طور مؤثر صدای نزدیک ارائه می کند.
۴- با جهت گیری شدید خود دریافت نویزهای پس زمینه را به حداقل می رساند و آمبیانس محیط را کاهش می دهد.
۵- برای ضبط صدای پرندگان با کیفیت بالا بسیار مناسب است.
چالش ها :
۱- به دلیل اندازه، شکل و وزن، حمل یا استفاده از آن در برخی از فضاها دشوار است.
۲- هنگام صدابرداری از سوژه های متحرک امکان هدف گیری مناسب کاهش می یابد.
۳- به دلیل جهت گیری شدید، هنگامی که منبع صوتی به طور مکرر حرکت می کند و جابجا می شود احتمال دریافت سیگنال های نامطلوب افزایش می یابد.
۴- صداهای فرکانس بالاتر را کمی بیشتر از صداهای فرکانس پایین تقویت می کند.
۵- صداهای فرکانس بسیار پایین را اصلاً تقویت نمی کند.
۶- صدای همه اعضای یک گروه از پرندگان را به طور مساوی دریافت نمی کند.
دیش های صدابرداری در شکل ها، اندازه ها و کاربردهای گوناگون ساخته می شود. ممکن است از جنس پلاستیک، آلومینیوم یا فایبرگلس باشد و همانگونه که گفته شد مهمترین مزیت آن تقویت مکانیکی صدای هدف است. ممکن است به صورت دستی (با دسته تفنگی) یا همراه با دستگیره و گردن آویز باشد و یا اینکه روی پایه نصب شود و به صورت تلسکوپی حرکت و هدف گیری نماید. نمونه های کوچکتر آن هم برای نصب روی دوربین وجود دارد.
همانگونه که گفته شد کاربرد اصلی این ابزار در تولید فیلم های مستند طبیعت و پوشش تلویزیونی مسابقات ورزشی است. فاصله زیاد از منابع صوتی در فیلم مستند (پرندگان و دیگر حیوانات) و بازیکنان (در برخی مسابقات ورزشی) استفاده از دیش صدابرداری را ضروریی می نماید. در ورزش هایی که مساحت میدان مسابقه زیاد است و صدای برخوردها، تجمعات و گفتگوهای بازیکنان اهمیت دارد (مانند بیس بال، راگبی، هاکی روی یخ و…) دیش های صدابرداری ابزار رایج برای صدابرداران است.
– بازنگری و تصحیح : سارا محمودان
– با تشکر از مرتضی دهنوی
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس های زیر مراجعه و همچنین اصطلاح Parabolic Microphone یاParabolic Reflector را جستجو نمایید.
https://digitalfilmmaker.net/parabolic-microphone-sound-shark-klover-mik-09/
https://www.google.com/amp/s/www.bhphotovideo.com/explora/amp/pro-audio/tips-and-solutions/when-to-use-a-parabolic-microphone-instead-of-a-shotgun-microphone
https://www.google.com/amp/s/www.bhphotovideo.com/explora/amp/pro-audio/buying-guide/the-ps-and-qs-of-parabolic-microphones
نشریه تخصصی بسامد شماره ۱۱۰
عرض ادب
بمانند همیشه عالی و مفید بود
سپاس