نواک سایت تخصصی حوزه برودکست
نوشته های مشابه
عدد ۶۶ برای انگلیسی‌ها فقط یک معنا دارد و آن، قهرمانی این تیم در جام جهانی ۱۹۶۶ در کشور خودشان است که با شکست دادن آلمان غربی در مسابقه نهایی به دست آمد.
در این دیدار سر جف هرست (Geoff Hurst) موفق شد در فینال سه گل بزند و به اولین بازیکنی تبدیل شود که در دیدار فینال ”هت تریک“ کرده است. اما یکی از این گل‌ها مشکوک بود.
در وقت‌های اضافه که دو تیم ۲-۲ بودند، هرست با شوتی محكم توپ را از تيلكوفسكی -دروازه‌بان تيم ملی آلمان- گذراند، اما توپ بعد از برخورد به طاق دروازه بيرون آمد و از خط دروازه عبور نکرد.(شکل ۱)
در آن روز “توفیق بهرام‌اف” -كمک داور آذربایجانی الاصل- با تصميمی جنجالی اين توپ را گل اعلام كرد تا با ثبت جنجالی‌ترین گل تاریخ جام جهانی نام خود را در تاريخ جاودانه كند.
۴۴ سال بعد در جام جهانی ۲۰۱۰ باز هم در بازی آلمان و انگلیس دوباره اتفاق جنجال‌برانگیزی رخ داد و این بارگل صحیح و بسیار واضح ”لمپارد“ به آلمان توسط داور گل اعلام نشد تا انتقام گل هرست گرفته شده باشد. انگلیس هنگام زدن این شوت ۲ به۱ عقب بود و اگر کمک داور این ضربه، را گل اعلام می‌کرد شاید شکست تاریخی و تحقیرآمیز ۴ به ۱ انگلیس برابر آلمان در تاریخ ثبت نمی‌شد و انگلیس از رقابت های آن دوره جام جهانی کنار نمی‌رفت.(شکل۲)
دیگو مارادونا نیز در جام جهانی ۱۹۸۶ مكزیك و در بازی با انگلیس دو گل زد كه یكی از آن‌ها با دست بود. وی در این خصوص می‌گوید: »وقتی به گذشته برمی‌گردم، می بینم كه چگونه تاریخ را تغییر دادم. در آن بازی دو گل زدم. در یکی از آن‌ها توپ به دستم اصابت كرد و به درون دروازه انگلیس رفت. آن توپ، یك گل بود كه به نام من ثبت شد. بعد از آن، آرژانتین قهرمان جهان شد و من هم به عنوان بهترین بازیكن جام انتخاب شدم. (شکل۳)
این موارد هنوز فیفا را به طور کامل برای استفاده از فن‌آوری‌های نوین به منظور کمک به داور قانع نکرده بود.
طی سال‌های اخیر بسیاری از کارشناسان استفاده از فن‌آوری را برای جلوگیری از تضییع حقوق تیم ها و کمک به داوران ضروری دانسته‌اند البته برخی با این موضوع مخالف بودند چرا که معتقدند اشتباهات داوری، موجب جذابیت فوتبال می‌شود.
بعد ازکش و قوس های فراوان و اتفاق‌هایی که در لیگ برتر فوتبال انگلستان(مانند بازی نیمه نهایی جام حذفی بین تاتنهام و چلسی که داور گل دوم چلسی را پذیرفت در حالی که توپ از خط رد نشده بود) و موارد مشابهی که در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰ و جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۲رخ داد فیفا برای استفاده از فن‌آوری تمایل نشان داد و در نهایت در ۵ ژوئیه ۲۰۱۲ به طور رسمی تایید کرد که قصد استفاده از این فن‌آوری را دارد.
از سوی دیگر و از آنجایی که فوتبال صنعتی پولساز با گردش مالی بسیار بالا است، جلب رضایت مشتری و ایجاد جذابیت برای تماشاگران بر انگیزه‌های فیفا برای استفاده از فن‌آوری افزود. یکی از مواردی که فن‌آوری می‌توانست کمک شایانی به حل اختلاف و تصمیم‌گیری درست داور کند، تشخیص عبور توپ از خط دروازه یا »فن‌آوری خط دروازه« است. زمانی که از تلویزیون و در محیطی راحت و آرام مسابقه فوتبال را تماشا می‌کنیم، تشخیص عبور توپ از خط دروازه کار چندان دشواری به نظر نمی‌رسد. اما برای داوری که در شرایط پرهیجان مسابقه باید ظرف چند ثانیه نظر نهایی خود را اعلام کند، این تصمیم‌گیری آسان به نظر نمی‌رسد و تناقض تصمیم داور با آن چه بیننده به راحتی و از زوایای مختلف در تصویر تلویزیونی مشاهده می‌کند، ناخوشایند است. این دلایل کافی بود که فیفا به فکر اقدام جدی برای استفاده از”فن‌آوری خط دروازه” بیافتد. از آنجایی که از این فن‌آوری در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه استفاده شد و به منظور آشنایی با ماهیت آن، روش های مطرح برای فن‌آوری خط دروازه را مرور می‌کنیم.
فن‌آوری چشم شاهین (Hawk-eye)
این فن‌آوری چندان جدید نیست و نزدیک به یک دهه است که از آن در ورزش‌هایی مانند کریکت، تنیس و اسنوکر استفاده می‌شود. در این روش از تکنیکی ریاضی به نام مثلث سازی (Triangulation)استفاده می‌شود. مثلث سازی یک معیار محاسباتی ژئومتریک است که از آن برای محاسبه فاصله و موقعیت اجسام به کمک دو نقطه شناخته شده و یک نقطه ناشناخته استفاده می‌شود.
به عبارت دیگر، مثلث‌سازی روشی است در علوم مثلثات و هندسه که در آن با استفاده از اندازه گیری زاویه یک نقطه نسبت به دو نقطه معین، مختصات آن نقطه محاسبه می‌شود.این روش برای دو دوربین- با فاصله معین نسبت به هم- برای تصویربرداری از نقطه‌ای دلخواه استفاده می‌شود که در آن با استفاده از روش‌های پردازش تصویر، زاویه جسم نسبت به هر دوربین را مشخص و با استفاده از مثلث‌سازی موقعیت مکانی دقیق جسم را محاسبه می‌کنند. از ترکیب سه نقطة یاد شده، یک مثلث به وجود می‌آید که از آن برای ساخت تصویر سه بعدی شئ قرار گرفته در نقطه ناشناخته،کمک گرفته می‌شود.(شکل ۴)
به این ترتیب نرم افزار مربوط به فن‌آوری خط دروازه در فوتبال در هر فریم، محل توپ را محاسبه و آن را نمایش می‌دهد. اگر توپ به صورت کامل از خط دروازه عبور کند، اطلاعات این رویداد در کسری از ثانیه از طریق ساعت یا هدست به داور اصلی میدان انتقال داده می‌شود.
در این فن‌آوری از ۱۴ دوربین مختلف استفاده می‌شود که در زوایای مختلف قرار می گیرند و ۷ دوربین روی هر دروازه متمرکز می‌شوند.(شکل ۵)
اگر چه فقط سه دوربین برای محاسبه محل توپ کافی است ولی به دلیل استفاده از هفت دوربین، اگر دید بعضی از دوربین‌ها توسط بازیکنان گرفته شده باشد، مشکلی در عملکرد این فن‌آوری پیش نمی‌آید. عیب این روش این است که اگر توپ زیر بدن بازیکنان از دید دوربین‌ها مخفی بماند تشخیص صورت نمی‌گیرد بنابراین حداقل بیست و پنج درصد توپ باید قابل رؤیت باشد.
فن‌آوری چشم شاهین در سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ در لیگ انگلستان استفاده شد که به دلیل اثربخشی، در لیگ های دیگر از جمله بوندس لیگا، لالیگا و سری A ایتالیا نیز به کار رفت.
فن‌آوری Goal-minder
یکی دیگر از فن‌آوری‌های مورد استفاده برای تشخیص عبور توپ از خط دروازه با کمک دوربین‌ها Goal-minder است. در این روش -که اولین بار توسط ”هری بارنز“ و ”دیو پارادن“ ارائه شد- دوربین‌هایی درون دروازه نصب می‌شوند و عامل انسانی با چشم، عبور کردن یا نکردن توپ از خط را تشخیص می‌دهد. این روش علاوه بر اینکه ارزانترین فن‌آوری خط دروازه است، موجب می‌شود بیننده نیز همان تصویر را که داوران می‌بینند، ببیند.(شکل ۶)
اما اگر بازیکنان جلو دید دوربین‌ها را بگیرند این روش کارایی ندارد. ضمن آن که زمانی صرف بازبینی صحنه می‌شود و داور بلافاصله از نتیجه کار، آگاه نمی‌شود لذا در بازی وقفه ایجاد می‌کند.
فن‌آوری Cairos
در این روش که توسط موسسه آلمانی Cairos و با مشارکت آدیداس ابداع شده، برای ردیابی توپ، میدان مغناطیسی فرکانس پایین، بین دو تیر و خط دروازه ایجاد می‌شود. حسگرهای پسیو الکترونیکی نیزدرون توپ تعبیه شده است. برای این منظور آدیداس توپ‌هایی تولید کرده است که مقاومت بالایی دارند تا در اثر ضربات شدید وارده بر آن‌ها این حسگرها آسیب نبینند.(شکل۷)
با کمک پردازش اطلاعاتی که حسگرها به پردازشگر مرکزی می فرستند تشخیص داده می‌شود که آیا توپ از خط دروازه عبورکرده یا نه. در صورتی که توپ از خط دروازه عبور کرده باشد، سیگنالی به داور ارسال می‌شود و او از طریق صفحه نمایشگرکوچکی که مانند ساعت به مچ دست خود بسته است از نتیجه مطلع می‌شود. این سیستم در جام‌جهانی ۲۰۱۴ استفاده شد.
سرعت عمل تشخیص در این روش بسیار بالاست، به نحوی که ظرف یک دهم ثانیه نتیجه به داور اطلاع داده می‌شود.
از مزایای این روش این است که حتی اگر توپ زیر بدن بازیکنان قرار گیرد نیز سیستم عمل می‌کند. اما عیب آن این است که بینندگان نمی توانند در نمایشگر خود چیزی از عملکرد این سیستم ببینند. این فن‌آوری فقط به آدیداس اختصاص دارد و قابل استفاده در توپ های دیگر شرکت ها نیست. دقت تشخیص صحیح این فن‌آوری ۹۹٫۹ بوده است.
فن‌آوری Goalref
این فن‌آوری که مانند فن‌آوری Cairos از میدان مغناطیسی و خواص آن استفاده می‌کند را Peter Mikelson معرفی کرد. در این روش سیم پیچ هایی در تیرهای دروازه قرار داده می‌شوند که میدان مغناطیسی تولید می کنند. بین لایه بیرونی و داخلی توپ حسگرهای مغناطیسی قرار دارند که توپ با عبور از خط دروازه، میدان مغناطیسی را قطع می‌کند. در صورتی که عبورکل حجم توپ از این میدان حس شود، نرم افزار سرور مرکزی، عبور توپ را به داور اطلاع می‌دهد.(شکل ۸)
صفحه ۳ نشریه تخصصی بسامد شماره ۷۱
