نواک سایت تخصصی حوزه برودکست
چاپ و نشر مجلات به منظور برقراری ارتباط با مخاطبان، برای حفظ مرجعیت رسانه‌ای و پوشش دادن عامه مردم، بخصوص کسانی که با متون مکتوب انس بیشتری دارند، از راهبردهای مدیران سازمان صدا و سیما (و قبل از انقلاب: رادیو تلویزیون ملی ایران) بوده است. در این میان کارشناسان عرصة برنامه‌سازی و تولید محتوا نیز همواره بر ایجاد بستری برای تبادل دانش و تجربه تأکید کرده‌اند و اقدامات فراوانی انجام داده‌اند. این تلاش‌ها گاه به صورت سازمانی و رسمی، و در مقاطعی از عمر رسانة ملی به صورت صنفی یا شخصی، به تهیه و انتشار مطالب تخصصی در قالب مجله و نشریه منجر شده است. غالباً این نشریات هرگاه به صورت رسمی‌و وابسته به دوایر سازمانی بوده‌اند از حوزه‌های تخصصی فاصله گرفته‌اند و به حیطة اطلاع‌رسانی و ارائة گزارش عملکرد نزدیک شده‌اند و هرگاه کارشناسان حقیقی (و نه حقوقی) به انتشار این مطالب مبادرت ورزیده‌اند، به موضوعات تخصصی و حرفه‌ای برنامه‌سازی گرایش پیدا کرده‌اند. مجلة تماشا نشریه‌ای وابسته به ارگان مطبوعاتی رادیو تلویزیون ملی ایران بود که می‌توان آن را اولین اقدام برای انتشار مجلة مکتوب در این سازمان برشمرد. این مجله که به صورت هفتگی به مدت ۸ سال از ۲۷ اسفند ۱۳۴۹ تا ۲ دی ۱۳۵۷ منتشر می‌شد، در برگیرندة مطالب سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری و همچنین مطالب مربوط به برنامه‌های تلویزیون و جدول هفتگی پخش برنامه‌های آن بود. این نشریه در واحد انتشارات تماشا متعلق به رادیو تلویزیون ملی ایران که از سال ۱۳۴۶ خورشیدی تأسیس شده بود، منتشر می‌شد. مدیر مسئول این مجله رضا قطبی رئیس سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران و نخستین سردبیر آن ژیلا سازگار بود. از جمله سردبیران این نشریه می‌توان به ایرج گرگین، رضا سیدحسینی و فیروز فولادی اشاره کرد. آخرین شمارة مجلة تماشا در ۲ دی ۱۳۵۷ منتشر شد.
در سال ۱۳۹۰ کتابخانة مجلس شورای اسلامی‌همة شماره‌های این مجله را به صورت لوح فشرده منتشر کرد.
 |
 |
پس از انقلاب نام این مجله به سروش تغییر یافت و انتشار آن از اردیبهشت ۱۳۵۸ ادامه یافت. بعد از انقلاب بتدریج واحدهای مختلف سازمان صدا و سیما به تناسب نیازشان و با اهداف گوناگون، نشریه‌هایی را منتشر کردند. در سال ۱۳۷۸، مرکز تولید و فنی در معاونت سیما با هدف مدیریت تخصصی فرآیند تولید در تلویزیون با رویکرد تمرکز منابع انسانی و تجهیزاتی تاسیس شد و مطالعه و پژوهش و آموزش نیروی انسانی اهمیت و ضرورت بیشتری پیدا کرد. به ویژه آن که تأسیس مرکز با شروع اوج گیری فناوری دیجیتال در صنعت برودکست مقارن شده بود. به همین منظور اداره کل تولید مرکز تولید و فنی سیما اقدام به انتشار نشریة تخصصی آینه کرد.
 |
 |
همزمان اداره کل فنی نیز تلاش‌هایی را برای انتشار نشریه‌ای فنی آغاز کرد. گروهی از مدیران فنی یعنی مهندس محمود مرادی، مهندس سعید رحمانیان، مهندس مهرداد آقامحمدی و مهندس سعید منظری و اینجانب، هستة اولیه نشریه‌ای به نام نگاه فنی را پی ریزی کردیم و من سردبیری آن را نیز برعهده داشتم. بعد از چند شماره طرح روی جلد آن به مسابقه گذاشته شد و از چند طرحی که ارسال شده بود، پیشنهاد مهندس قادر کریمی پذیرفته شد، اما نام نشریه کماکان نگاه فنی باقی ماند. هدف اصلی انتشار این نشریه، سادگی و سهولت در رساندن آن به مخاطبان بود. از این رو اگرچه وابسته به اداره کل فنی بود، مدیران دست اندرکار آن، به عنوان شخصیت حقیقی و نه حقوقی فعالیت می‌کردند.
نگاه فنی درکمتر از ده شماره منتشر شد و تعداد شماره‌های آن دو رقمی‌نشد. دو علت عمده موجب توقف انتشار این نشریه شد. نخست آن که مدیران پدیدآورنده، درگیر امور اجرایی بودند و وقت کافی نمی‌گذاشتند و اگرچه نشریه گاهنامه بود و دورة زمانی بین شماره‌ها مشخص نبود، فواصل بین دو شماره که در ابتدا دو هفته بود به تدریج بیشتر شد.دوم اینکه انتظار این بود که ریاست مرکز همان بودجه و امکاناتی را که برای نشریه آینه در اختیار اداره کل تولید قرارداده، به اداره کل فنی نیز بدهد که نداد.پس از چند سال با تغییر مدیر کل فنی ایدة انتشار نشریه‌ای فنی دوباره مطرح شد. در آن زمان آقای سیدعلیرضا موسوی به عنوان رابط آموزش و مسئول آموزش اداره کل فنی، جلساتی را با حضور حمیدرضا رضازاده، فریدالدین امامی، سلیمان رحمانی اقدم، محمدرضا جاریانی و من برگزار کرد.
در این جلسات درخصوص تعیین سرفصل‌های مباحث فنی که انتظار داشتیم همکاران فنی در مشاغل گوناگون و مقاطع مختلف ترفیع شغلی بدانند، بحث شد. ضمن آن جلسات، پیشنهاد دادم از ابزار نشریة فنی برای ارتقای دانش همکاران، بهره گرفته شود.
به همین منظور آنچه را مد نظر داشتم، به صورت یک نمونة دست نویس تهیه کردم و در جلسه ارائه کردم که پیرامون آن صحبت‌هایی شد و مقرر گردید نام پیشنهادی من یعنی »نقطه سرخط« که برای آن لوگو نیز طراحی کرده بودم به صفر و یک تغییر یابد.
به همین دلیل لوگوی دیگری برای نام »صفر و یک« طراحی کردم و آقای حسن کرامتی با ۳D-MAX آن را اجرا کرد. چند هفته بعد آقای موسوی همان متن دست نویس مرا تایپ کرد و مقدمة آن را با متنی از خودش به عنوان سردبیر جایگزین و به عنوان اولین نشریة » صفر و یک« منتشر کرد. این نشریه نیز به شماره ده نرسید که آقای موسوی بازنشسته و انتشارصفر و یک متوقف شد.
 |
 |
مطالب عکس فوق اولین نشریه صفر و یک که عینا از نمونه دستنویس گرفته شده بود
پس از مدتی سرکار خانم مهندس نجفی به جای ایشان، مسئول آموزش شد و ادامة کار با انتشار نشریه‌ای با نام » جزوه آموزشی اداره کل فنی سیما« با تلاش‌های جمعی از کارشناسان اداره کل فنی وقت، پی گرفته شد. در این زمان انتشار نشریه آینه در اداره کل تولید با موانعی روبرو شده بود. زیرا از ابتدا بنا بر این بود که نشریة آینه، به صورت رسمی و با صاحب امتیازی اداره کل تولید منتشر شود و اداره کل روابط عمومی‌سازمان هم مدعی بود، خودش باید صاحب امتیاز نشریه باشد. تلاش‌های اداره کل تولید برای گرفتن مجوز بی نتیجه ماند و انتشار نشریة آینه هم متوقف شد. به همین دلیل اداره کل فنی برای گرفتار نشدن در چنین دامی نام نشریه یا مجله را بر مطبوعة خود نگذاشت و آن را »جزوة آموزشی اداره کل فنی سیما« نامید و هدف از انتشار آن را ارتقای دانش فنی همکاران خود بیان کرد. هر چند دایرة مخاطبان آن فراتر از اداره کل فنی بود و با اتوماسیون اداری برای مراکز استان‌ها نیز ارسال می‌شد و البته بیش از ۲۰۰ نسخه سیاه – سفید و رنگی در قطع A5 نیز پرینت گرفته و برای همکاران فنی و غیر فنی مرکز و همچنین افرادی بیرون از مرکز ارسال می‌شد. در سال ۱۳۹۳ آقای محمد سرافراز رئیس رسانة ملی شد و اصلاحات ساختاری زیادی را آغاز کرد. از جمله این که از ابتدای سال ۹۴ امور کارشناسی و ارزیابی تولید و امور کارشناسی و ارزیابی فنی ادغام شدند. آقای جهان پناه، همچنان مدیر کل فنی سیما بودند و به من پیشنهاد دادند، متولی انتشار جزوة آموزشی اداره کل فنی سیما شوم. ولی به ایشان اعلام کردم تا زمانی که مدیر کل فنی سیما هستند انتشار آن به روال سابق و زیر نظر ایشان، ادامه یابد.انتشار جزوه آموزشی اداره کل فنی سیما تا مهر ۱۳۹۴ ادامه داشت و آخرین شماره آن، شماره ۴۰ بود که در آن تاریخ منتشر شد. رویکرد جزوه آموزشی اداره کل فنی سیما علاوه بر ارائة مطالب فنی، بیان عملکرد و گزارش کار آن اداره کل نیز بود و به همین دلیل نشریة رسمی‌اداره کل فنی تلقی می‌شد.
نشریه بسامد
از اواسط سال ۹۴ رییس جدید مرکز تولید و فنی، مدیر کل جدید فنی سیما را منصوب کرد. ایشان تمایلی به انتشار جزوه آموزشی اداره کل فنی نداشت. رییس جدید مرکز تولید و فنی سیما نیز آموزش و انتشار نشریه را در اولویت‌های کاری خود نمی‌دانست. طبیعی بود که ادامه روال قبل ناممکن بود. زیرا برای انتشار نشریه، مرکز بودجه و امکاناتی را فراهم نمی‌کرد. از سوی دیگر مدتی بود که نشریه آینه نیز چاپ نمی‌شد. تجربه نشریة آینه نشان می‌داد در انتشار نشریة جدید باید به گونه‌ای عمل شود که به سرنوشت آینه، گرفتار نشود. لذا جمعی از دوستان علاقه‌مند را فرا خواندم و درمورد انتشار نشریه تخصصی همفکری کردیم.برای این نشریه، نامی‌انتخاب نشده بود و از آبان ۱۳۹۴ اولین نشریه منتشر شد. اگر چه رویکرد ما به کلی با قبل متفاوت بود ولی چون می‌خواستیم ارتباطمان با مخاطبان آخرین نشریه اداره کل فنی حفظ شود، ترجیح دادیم نشریه را در ادامة آن شماره‌گذاری کنیم. بنابراین در آبان ۱۳۹۴ نشریه شماره ۴۱ با سیاست‌های جدید در قطع A5 و با نام نشریة آموزشی تولید و فنی منتشر شد. سیاست‌های جدید عبارت بودند از:
۱٫استفاده از زبان ساده و علمی
۲٫پرداختن به موضوعات مرتبط با تولید و فنی
۳٫بیان تجربیات:سوابق نشان می‌داد غالباً در موارد مشابه مقاله‌های تولید شده فقط ترجمه از متون انگلیسی بوده است. تأکید ما این بود که تلفیق مطالعات و بیان تجربیات کاری، هدف ما از علمی و سادگی و قابل فهم بودن را بیشتر تأمین می‌کند.
۴٫به دلیل ضرورت پرهیز از گرفتار شدن به سرنوشت نشریات قبلی، نشریه نباید به دوایر سازمانی وابسته می‌شد.
۵٫برخلاف نشریه‌های قبلی که در تولید یا فنی منتشر شده بودند، بودجه‌ای برای پرداخت نداشتیم و به اصطلاح عامیانه باید به صورت دلی کار می‌کردیم.
۶٫به دلیل اصرار برعدم وابستگی، بهترین راه حل سریع و بی هزینه، انتشار نشریه به صورت الکترونیکی و توزیع آن در فضای مجازی بود.
به مرور تغییراتی در نشریه ایجاد شد. در اولین قدم از شمارة ۴۳ ( بهمن ۹۴) ، قطع نشریه به A4 تغییر کرد. زیرا با انتشار الکترونیکی، قطع A4 مناسب تر بود و جداول، کادرها و شکل‌ها در اندازه‌های مناسب‌تری عرضه می‌شدند. در ادامة تغییرات، از شمارة ۴۷ یعنی از تیر ماه ۹۵ نشریه صاحب نام و لوگو شد.قضیه از این قرار بود که از همکاران و کارشناسان صاحبنظر خواستیم نام یا نام‌های پیشنهادی خود را برای نشریه به ما اعلام کنند. پس از جمع آوری اسامی، ابتدا از بین آن‌ها سه نام و در مرحله بعد نام بسامد به عنوان نام نشریه، انتخاب شد. در جلسه‌ای مقرر شد برای بسامد لوگوی مناسبی طراحی شود. این کار بر اساس اتودی که من زده بودم به خانم مهناز فرشاد واگذار شد. این لوگو با هنرمندی ایشان اجرا شد و تاکنون با فرمت مشخص و ثابت، روی جلد نشریه استفاده می‌شود.اینک صدمین شماره نشریه، منتشر شده است. تمام تلاش همکاران ما، بهتر شدن قدم به قدم بسامد هم از نظر محتوا و هم فرم بوده است. اهمیت این نشریه در این است که تنها نشریه تخصصی است که به مباحث فرم در رسانه‌های تصویری و به ویژه تلویزیون می‌پردازد. برای من مایة افتخار است که در جمع این دوستان و کارشناسان دلسوز، که بدون چشمداشت و بر اساس علاقه، زحمت زیادی برای آماده شدن هر شماره می‌کشند، باشم و آرزویم این است که بتوانم همچنان از محضرشان، بهره‌مند گردم. حقیقت این است که نشریه هویتی مستقل ندارد که گفته شود جمعی با آن همکاری می‌کنند، بلکه نشریه بسامد چیزی غیر از هویت جمعی همین چند نفر نیست. سی مرغ نیست، سیمرغ است.
صفحه ۳ نشریه بسامد شماره ۱۰۰
