نواک سایت تخصصی حوزه برودکست
نوشته های مشابه
شاید موبایل‌های هوشمند آنقدرها هم که در تبلیغاتشان سر و صدا می‌کنند، در عمل نتوانند بر نقاط ضعفشان فائق آیند. در این میان عملکرد صفحه نمایش‌ها حتی از نوع Super AMOLED نیز از این قاعده مستثنی نیست.
اصطلاح سوختگی (Burn in) ممکن است کمی گیج کننده باشد، زیرا این مشکل ربطی به سوختن واقعی یا گرما ندارد. این اصطلاح زمانی به کار می‌رود که قسمت یا قسمت‌هایی از صفحه نمایش دچار تغییر رنگ دائمی شود. این معضل می‌تواند به شکل یک متن یا کادر عکس، محو شدن رنگ‌ها در یک قسمت و انواع شکل‌ها و الگوها دیده شود. در صورت بروز چنین حالتی، نمایشگر بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه می‌دهد، اما در زمان روشن بودن نمایشگر، هاله‌ای از یک تصویر یا تغییر رنگ در قسمتی از نمایشگر دیده خواهد شد. زمانی به چنین مشکلی عنوان سوختگی یا همان Burn in اطلاق می‌شود که اولا دائمی است و ثانیا منشأ آن سخت‌افزار نمایشگر باشد. برای مثال مشکلات گرافیکی به وجود آمده با علت نرم‌افزاری یا مشکل مداربندی درایور نمایشگر، ارتباطی با موضوع سوختگی ندارند.
تاریخچه استفاده از این اصطلاح به دوران مانیتورهای CRT برمی‌گردد؛ در این مانیتورها از ترکیب‌های فسفری استفاده می‌شد که برای ایجاد تصاویر، نور ساطع می‌کردند و این مواد به مرور زمان درخشندگی‌شان را از دست می‌دادند. پنل‌های ال‌سی‌دی هم می‌توانند دچار چنین مشکلی شوند، اما به دلیل ساختار آن‌ها، به‌ندرت چنین اتفاقی می‌افتد.
به طور معمول بعد از ساعت‌ها روشن ماندن نمایشگر – بخصوص زمانی که تصویر ایستا ، بدون حرکت و در حداکثر روشنایی باشد- چنین مشکلی رخ می‌نماید. در گوشی‌های هوشمند، احتمال سوختگی قسمت‌های مربوط به نوار نوتیفیکیشن‌ها، دکمه‌های مجازی پایین نمایشگر و نیز کادرهای ثابت مربوط به ویجت های (Widgets) اضافه شده در نمایشگر بیش از قسمت‌های دیگر است. (شکل1)
اما چرا چنین مشکلی رخ می‌دهد؟
دلیل اصلی سوختگی صفحه نمایش این است که در نمایشگرها، قسمت‌های مولد نور طول عمر برابری ندارند. با گذشت زمان، روشنایی این عناصر کم شده و به همین علت، رنگ‌های تولیدی پنل‌ها هم کم‌کم تغییر می‌کنند. همزمان با فرسوده شدن نمایشگرها، تغییراتی در رنگ آن‌ها نیز به وجود می‌آید که با ترفندهای نرم‌افزاری می‌توان شدت این تغییر را کم کرد. اما پدیده سوختگی عمدتاً مربوط به فرسودگی سریع‌تر بعضی از قسمت‌های نمایشگر در مقایسه با دیگر بخش‌های آن است. به دلیل همین فرسودگی ناهماهنگ، قسمت‌هایی از نمایشگر دچار تغییر رنگ می‌شود و چیزی مانند شبح دائمی یک تصویر برجای می‌ماند.
توضیح این که در گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند موجود، سوختگی نمایشگر عمدتاً به دلیل طول عمر متفاوت »زیر‌پیکسل«های (Sub-Pixel) ال‌ای‌دی قرمز، سبز و آبی موجود در پنل‌های OLED رخ می‌دهد. به طور معمول قسمت‌هایی از نمایشگر مانند نوار نوتیفیکیشن‌ها یا جای آیکن ها دچار این مشکل می‌شوند که تغییر چندانی در شکل آن‌ها صورت نمی‌گیرد.
این موضوع به این دلیل است که این قسمت‌ها فقط یک رنگ یا تصویر ثابت را نشان می‌دهند اما در بقیه قسمت‌های نمایشگر به دلیل استفاده از سایت‌ها، ویدیوها، اپلیکیشن‌ها و دیگر موارد، رنگ‌های متنوعی به نمایش درمی‌آیند. بنابراین به دلیل استفاده متفاوت از زیرپیکسل‌هاست که آن‌ها طول عمر یکسانی ندارند و رنگ‌ها در قسمت‌های مختلف نمایشگر به یک صورت نمایش داده نمی‌شوند.
دلیل دیگری که از نظر فنی می‌توان بیان کرد این است که ال‌ای‌دی‌های آبی، ازلحاظ روشنایی بازده کمتری نسبت به پیکسل‌های قرمز و سبز دارند.(شکل 2)
یعنی ال‌ای‌دی‌های آبی اگر بخواهند نوری برابر با ال‌ای‌دی‌های قرمز یا سبز تولید کنند، باید از جریان برق بیشتری استفاده کنند. استفاده از جریان برق بیشتر یعنی پیکسل‌های آبی زودتر فرسوده می‌شوند و با فرسودگی آن‌ها، رنگ کلی نمایشگر به سمت ته‌مایة قرمز و سبز تغییر می‌یابد. درنتیجه می‌توان گفت که اگر قسمتی از پنل زمان زیادی را صرف نمایش رنگ‌های آبی و سفید کند، پیکسل‌های آبی آن بخش زودتر از بقیه پیکسل‌ها فرسوده می‌شوند. چیزی که در کل به آن سوختگی نمایشگر (Burn in) می‌گوییم.
سازندگان تلفن های هوشمند اقدامات زیادی برای جلوگیری از بروز مشکل پیکسل سوختگی انجام داده‌اند. به‌طور مثال، سامسونگ از گلکسی S3 به بعد، از چینش پنتایل (pentile) برای زیر‌پیکسل‌های نمایشگرهای AMOLED بهره می‌برد. در این چینش، سامسونگ زیر‌پیکسل‌های آبی را بزرگ‌تر ساخته است تا برای رسیدن به نور موردنظر، جریان برق کمتری مصرف کنند. با مصرف جریان برق کمتر، عمر این زیرپیکسل‌ها طولانی‌تر می‌شود. البته این راه‌حل، مشکل سرعت متفاوت فرسودگی در بخش‌های مختلف نمایشگر را حل نمی‌کند، اما در مقایسه با پنل‌های اولد قدیمی یا ارزان‌تر، در اولدهای سامسونگ چنین مشکلی خیلی دیرتر دیده می‌شود.
البته راه‌حل‌های نرم‌افزاری هم برای این مساله وجود دارد. برای مثال سازندگان ساعت‌های هوشمند می‌توانند گزینه burn protection) ) موجود در سیستم‌عامل را فعال کنند. در این حالت، موقعیت رنگ‌های موجود در نمایشگر تا حد چند پیکسل تغییر می‌یابد تا انواع رنگ‌ها در کل نمایشگر به‌طور برابر نشان داده شوند. گوشی‌هایی هم که از نمایشگر همیشه روشن بهره می‌برند، مانند گلکسی S8 از همین روش استفاده می‌کنند. همچنین سامسونگ در نوت 8 ، بصورت پیشفرض برای افزایش عمر پیکسل‌ها از محافظ نرم افزاری تصویر جابجایی ستارگان در شب، با حرکت دادن گوشی بهره می برد.
بهترین روش های پیشگیری از سوختگی پیکسل
متاسفانه اگر قسمتی از نمایشگر دچار سوختگی شده باشد، کار چندانی نمی‌توان انجام داد. اپلیکیشن‌هایی در پلی استور وجود دارند که ادعا می‌کنند می‌توانند این مشکل را حل کنند اما در حقیقت کاری که می‌کنند این است که کل نمایشگر را به‌اصطلاح همگن می‌کنند تا رنگ قسمت‌های مختلف با یکدیگر مطابقت پیدا کنند. راه‌حلی که چندان مناسب نیست.
چنانچه نگران سوختگی پیکسل در صفحه نمایش تلفن همراهتان هستید، راه‌حل‌های پیشگیرانه‌ای وجود دارد که احتمال وقوع این مشکل را تا حد زیادی کم می‌کنند، برای این منظور:
1) روشنایی نمایشگر (Brightness) را همیشه در حالت کم یا حداقل اتوماتیک قرار دهید. نور بیشتر یعنی جریان برق بیشتر که درنتیجه عمر ال‌ای‌دی را کاهش می‌دهد.
2) زمان خودکار خاموش کردن صفحه نمایش را کاهش دهید. با این کار، در اوقاتی که با نمایشگر کار نمی‌کنید، نمایشگر زودتر خاموش می‌شود و در نتیجه تصاویر ثابت برای مدت کمتری به نمایش درمی‌آیند.
3) در صورت دسترسی، از حالت Immersive، یا NAVIGATION BAR (شکل 3) استفاده کنید. با فعال کردن این گزینه، نوار نوتیفیکیشن و دکمه‌های مجازی پایین نمایشگر ناپدید شده و فقط در صورت اجرای فرمان‌های حرکتی خاصی پدیدار می‌شوند.
4) از پس‌زمینة تیره استفاده کنید و هرچند وقت یک‌بار آن را تغییر دهید.
5)از صفحه‌کلیدهایی استفاده کنید که شکل و شمایل تیره‌رنگی داشته باشند.
6) اگر مرتباً برای مسیرهای طولانی از اپلیکیشن‌های مسیریابی استفاده می‌کنید، اپلیکیشنی را انتخاب کنید که رابط کاربری روشنی نداشته باشد.
7) استفاده هر از گاه از اپلیکیشن های پیشگیرانه سوختگی پیکسل همچون PixelFixer و یا OLED Tools
با وجود تمام این هشدارها و توصیه‌ها، خریداران گوشی‌های هوشمند با نمایشگرهای اولد نباید نگران این موضوع باشند. پنل‌های اولد امروزی عمر بسیار بیشتری نسبت به پنل‌های قدیمی دارند و حتی در پنل‌های قدیمی هم مشکل سوختگی به‌ندرت مشاهده می‌شد. فقط حواستان باشد که ۲۴ ساعته و هفت روز هفته نمایشگر را در بالاترین حد روشنایی با یک تصویر ثابت روشن نگذارید. درنهایت باید گفت که در نمایشگرهای اولد امروزی، چنین مشکلی فقط شاید بعد از چند سال استفاده نمایان شود. اما بهتر از احتیاط کنید و با انجام اقدامات پیشگیرانه عمر نمایشگرها را افزایش دهید.
